Rozwód a opieka nad dzieckiem – ROZMOWA Z PRAWNIKIEM

Familie.pl: Powiedzmy, że po dłuższym zastanowieniu, decydujemy się na rozwód. Od czego zacząć? Jakich formalności trzeba dopełnić w pierwszej kolejności?

OT:  Podjęcie decyzji o definitywnym rozstaniu jest niewątpliwie jednym z najtrudniejszych etapów postępowania rozwodowego. Do samego wszczęcia procesu niezbędne jest złożenie pozwu o rozwód z uzasadnieniem i załącznikami w postaci skróconego odpisu aktu małżeństwa,  skróconych odpisów aktów urodzenia wspólnych małoletnich dzieci małżonków oraz wniesienie opłaty od pozwu w kwocie 600 zł. W uzasadnionych przypadkach, zamiast opłaty można złożyć wniosek o częściowe lub całkowite zwolnienie od kosztów sądowych, załączając oświadczenie majątkowe na specjalnym formularzu dostępnym w sądzie lub na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości tutaj>>.

Już na etapie składania pozwu należy podjąć decyzję czy będziemy żądać rozwodu bez orzekania o winie za rozkład pożycia małżeńskiego, czy wskazywać chcemy winnego  rozpadu małżeństwa. Sąd może zaniechać orzekania o winie jedynie na zgodne żądanie obojga małżonków,  co znacząco skraca i ułatwia proces. Wówczas bowiem postępowanie dowodowe sprowadza się do ustalenia, że nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycie małżeńskiego i do spraw związanych ze wspólnymi dziećmi. Jeśli jednak którakolwiek ze stron zażąda orzeczenia o winie, Sąd zobowiązany jest o tym rozstrzygnąć na podstawie dostarczonych przez strony dowodów. Warto się nad kwestią winy zastanowić przed złożeniem pozwu bowiem uznanie przez sąd w wyroku wyłącznej winy jednego z małżonków niesie ze sobą rozszerzenie jego obowiązku alimentacyjnego wobec małżonka niewinnego.

Familie.pl: Czy w dokumentach sugerujemy chęć opieki nad dzieckiem?

OT:  Pozew, poza żądaniem rozwiązania małżeństwa przez rozwód, winien zawierać wnioski odnośnie sposobu rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi, ustalenia miejsca ich zamieszkania w przypadku gdy władza rodzicielska sprawowana miałaby być przez oboje rodziców, wnioski odnośnie kontaktów z dziećmi rodzica, z którym dzieci nie będą mieszkać oraz odnośnie wysokości alimentów na małoletnich. O wymienionych wyżej kwestiach sąd obligatoryjnie orzeka w wyroku. Dlatego też decydując się na rozwód trzeba mieć świadomość, że badaniu przez sąd podlegać mogą także kompetencje rodzicielskie małżonków i ich relacje z małoletnimi dziećmi. Wydaje się, że najkorzystniejsze i dla rodziców i dla ich wspólnych dzieci jest zawarcie przez strony porozumienia rodzicielskiego umożliwiającego powierzenie władzy rodzicielskiej nad dziećmi obojgu byłym małżonkom. Porozumienie to należy przedstawić sądowi. Często jednak konflikt między małżonkami nie pozwala im na konstruktywną współpracę w sprawach rodzicielskich. Wówczas w rękach sądu leżeć będzie decyzja któremu z nich powierzyć dzieci. Powszechną praktyką jest posiłkowanie się przez sądy opiniami specjalistów – pedagogów i psychologów, którzy po przeprowadzonych z udziałem stron i dzieci badaniach stwierdzają jakie rozstrzygnięcie jest najlepsze dla małoletnich.

Familie.pl: Kto ma większe szanse mama, czy tata?

OT: W obowiązujących przepisach nie znajdziemy wyliczenia kryteriów decydujących o tym, któremu z rodzicowi powierzyć opiekę nad dzieckiem. Sąd zobowiązany jest orzec zgodnie z dobrem dziecka, co w każdym przypadku może prowadzić do innego rozstrzygnięcia. Wybór rodzica „lepszego” dla dziecka jest sprawą niezwykle delikatną i trudną i poprzedzone musi być wnikliwym zbadaniem sytuacji rodzinnej stron i dziecka. Dyrektywa płynąca z praktyki orzeczniczej wskazuje, że sąd nie powinien bez wyraźnej potrzeby zmieniać istniejącego stanu faktycznego i winien respektować obowiązujący w rodzinie układ stosunków między rodzicami i dziećmi. Nadal tendencją jest pozostawianie dzieci przy matce, jednak niejednokrotnie wiąże się to z bierną postawą ojców, którzy nie czują się na siłach ubiegać się o opiekę nad małoletnimi. Im dziecko jest młodsze tym istnieje większe prawdopodobieństwo, że zostanie ono z mamą, pomimo porównywalnych kompetencji wychowawczych ojca. Znajduje to uzasadnienie w szczególnej więzi między maluchem a mamą w początkowej fazie jego życia. Z wiekiem dziecka jednak szanse taty rosną. Są to oczywiście uogólnienia a każdy przypadek jest inny. W swojej praktyce adwokackiej wielokrotnie spotkałam się z wyrokami korzystnymi dla ojców.

Familie.pl: Czy na rozprawę musi wzywane być dziecko?

OT: Ponieważ w sprawie o rozwód zapadają rozstrzygnięcia dotyczące małoletnich dzieci stron, sąd powinien przed wydaniem orzeczenia wysłuchać dziecko jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala. Sąd powinien w takim przypadku wziąć pod uwagę zdanie dziecka i jego rozsądne życzenia. Wysłuchanie małoletniego odbywa się wówczas poza salą posiedzeń sądowych w specjalnie przygotowanych pomieszczeniach i często z udziałem psychologa. W praktyce jednak, by nie narażać dziecka na stres związany z wysłuchaniem w sądzie i nie obciążać  małoletniego odpowiedzialnością za złożone deklaracje, sądy korzystają z pośrednich sposobów na zapoznanie się z opinią dziecka  w sprawach jego dotyczących – poprzez biegłych w rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych lub poprzez kuratora sądowego sporządzającego wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania dziecka. Wysłuchiwanie małoletniego przez sąd zdarza się w sprawach rozwodowych rzadko i dotyczy raczej starszych dzieci. Wspomnieć należy, że wysłuchanie, o którym mowa wyżej, nie jest przesłuchaniem w charakterze świadka. W sprawach o rozwód sąd może przesłuchać jako świadka wspólne dziecko stron tylko jeśli ukończyło 17 lat.

Familie.pl: Jak ograniczyć dostęp do dziecka partnerowi, który jest nieodpowiedzialny lub stanowi zagrożenie?

OT: Ponownie, kryterium decydującym o sposobie rozstrzygnięcia sądu, jest dobro dziecka. W sprawie o rozwód sąd orzeka o formie kontaktów dziecka z tym z rodziców, z którym dziecko nie mieszka. Jeśli wymaga tego dobro małoletniego, sąd może ograniczyć utrzymywanie tych kontaktów w szczególności poprzez zakazanie spotykania się z dzieckiem, zakazanie zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, zezwolenie na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby, poprzez ograniczenie kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość lub poprzez ich całkowite zakazanie. W uzasadnionych przypadkach, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w tym zakresie, sąd może zakazać utrzymywania jakichkolwiek kontaktów rodzica z dzieckiem, jeśli ich utrzymywanie poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza. Należy pamiętać, że nawet rodzic całkowicie pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo do kontaktu z dzieckiem, chyba, że zagraża to dobru małoletniego. O ograniczeniu lub zakazaniu kontaktów zawsze orzeka sąd, bądź w sprawie rozwodowej bądź w innym postępowaniu przed sądem opiekuńczym.

Familie.pl: Czy do rozwodu potrzebujemy swojego prawnika?

OT: Jeśli małżonkowie wypracują zgodne stanowisko w sprawach objętych postepowaniem, nie ma potrzeby angażowania w proces pełnomocników, chyba, że z prawnikiem poczują się pewniej. W przypadku sporu jednak, z uwagi na wielowątkowość procesu (wina, władza rodzicielska, kontakty, alimenty, czasem majątek) warto przynajmniej zasięgnąć porady adwokata lub skorzystać z jego fachowej pomocy. Należy pamiętać, że sposób rozstrzygnięcia sprawy będzie rzutować na życie byłych małżonków i ich dzieci przez dalsze lata. O ile zaś rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej, alimentach i kontaktach może ulec zmianie w odrębnym postepowaniu, o tyle sposób rozwiązania małżeństwa jest ostateczny. Warto dołożyć starań by orzeczenie było jak najkorzystniejsze.

Jak radzili sobie z rozwodem inni rodzice?

POROZMAWIAJMY NA FORUM >>

 Za wywiad dziękujemy Pani

adw. Oldze Tusińskiej specjalizującej się w prawie rodzinnym

z Kancelarii Adwokackiej TOGA w Olsztynie,

Kancelaria Adwokacka TOGA

www.kancelariatoga.pl